Toponiem 'Over-de-meire'

De naam Overmere is een samentrekking van 'Over-de-meire, maar dit is geen verwijzing naar het Donkmeer. 


Over is 'aan de overkant van...'

Mere, meer is een waterloop gezien vanuit Uitbergen. De 'meire' bevond of bevindt zich immers op de grens tussen het huidige Uitbergen en Overmere. Toelichting "De Meire": het Berlaars grondgebied werd aangeduid als Barbroeck. Vanaf het huidige pachthof liep een weg genoemd Barbroeckse Dijk. Door het Barbroeck liepen twee afvoerkanalen, de Meirebeek en de Nieuwmoer, die samenvloeiden nabij de sluis van de Berleir. 

Meer weten over 'Ons dorp Overmere'

Geschiedenis

In 1331 vormde Overmere één heerlijkheid met Uitbergen. Aanvankelijk was het in het bezit van de heren van Dendermonde en later van de graven van Vlaanderen. Die laatste gaven het achtereenvolgens in leen aan het huis van Massemen in de 14de à 15de eeuw, aan de familie du Bois (van den Houte) in de 16de eeuw, aan de familie van Coudenhove in de 17de eeuw en aan de families de Lannoy de Hautpont, de Croy de Beaurainville, van Roosendael en de Heuvel in de 17de à 18de eeuw.

Overmere vormde samen met Uitbergen ook één parochie, met de moederkerk in Uitbergen en een kapel in Overmere. Deze kapel werd in 1350 vervangen door een kerk.

Op 24 mei 1452 had te Overmere een bloedige veldslag plaats tussen de Gentenaars en de troepen van Filips de Goede, hertog van Bourgondië. Vandaar komt de naam 'strijddam' die vroeger gegeven werd aan de oevers van het Donkmeer.

Bij vorstelijk octrooi van 18 april 1673 wordt, op vraag van Antoon van Coudenhove, het leen van Uitbergen opgesplitst in twee lenen: Uitbergen en Overmere. Er bleef echter één schepenbank.

Op 12 oktober 1798 begon in Overmere de Boerenkrijg, een historische gebeurtenis die in Overmere levendig wordt gehouden door het Boerenkrijgstandbeeld, een werk van Aloïs de Beule, de Boerenkrijglaan, de 12 Oktoberlaan in een woonwijk ten zuidoosten van het centrum van Overmere en het Boerenkrijgpark (de in 2019 opgewaardeerde tuin van het oud-gemeentehuis van Overmere).

Op 2 november 1862 brandde de 14e-eeuwse kerk af. Deze werd vervangen door de drie beukige neogotische Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk, gebouwd in de periode van 1864 - 1866, met ingebouwde westertoren en klein transept. Architect was Gentenaar Theophiel Bureau.  Deze werd door Mgr. Hendrik-Frans Bracq werd ingewijd op 10 september 1866. Het gebouw werd in 1970 - 1972 gerestaureerd door architect Fernand Weyers uit St. Niklaas.

Meer info zie Overmere in data

Voor wat de bijnaam van de Overmerenaars betreft, de smouters, die zou wel eens kunnen te maken hebben met het verwijt dat zij op kosten van een ander een voedingsrijk product bekwamen. Smouten dus in de betekenis van goed leven op andermans kosten. 

Meer informatie onder Erfgoed